روش‌های سربندی الکتروموتور سه فاز

دو روش برای سربندی الکتروموتور سه فاز وجود دارد. بااین‌همه قبل از پرداختن به این موضوع به‌عنوان مقدمه باید بگوییم؛ این قطعه یکی از محبوب‌ترین قطعات در صنایع مختلف می‌باشد. دلیل این محبوبیت مصرف کم انرژی، راندمان عالی و راحت بودن تعمیر و نگهداری آن ارزیابی شده است. این قطعه همان‌طور که از نامش برمی‌آید، برای تغذیه از منبع سه فاز کمک می‌گیرد. در این محصول سیم‌پیچ‌های گوناگونی وجود دارد که درون استاتور تعبیه شده‌اند. این سیم‌پیچ‌ها برای به وجود آمدن میدان مغناطیسی و تولید نیروی حرکتی – چرخشی توسط کارشناسان مربوطه طراحی و تولید می‌شوند. قابل‌ذکر است، از مجموع این سیم‌پیچ‌ها تنها شش رشته سیم از درون پوسته به ترمینال موتور انتقال می‌یابند. خوب است بدانید، منظور از سربندی الکتروموتور سه فاز چگونگی متصل کردن سیم‌های خروجی این سیم‌پیچ‌ها به یکدیگر می‌باشد. در ادامه به معرفی بیشتر الکتروموتور سه فاز می‌پردازیم.

همان‌طور که در سطرهای بالا به آن اشاره شد، به دو شیوه می‌توان پیکره‌بندی الکتروموتور سه فاز را انجام داد. روش نصب و راه‌اندازی الکتروموتور ستاره و مثلث دو شیوه رایج در این زمینه هستند. چنانچه اتصال الکتروموتور به شکل ستاره‌ای صورت گیرد، ولتاژ قابل تحمل کلاف معادلVL/√۳ولت خواهد بود. ( برابر با دویست و بیست ولت ایران ). در صورتی که اتصال الکتروموتور به شکل مثلث باشد ولتاژ قابل تحمل، ولتاژ خطی یاV_L  نام خواهد داشت. میزان ولتاژ خطی، برابر با سیصد و هشتاد ولت می‌باشد. از همین رو، می‌توان نتیجه گرفت در این دو پیکره‌بندی تکنسین می‌تواند سیم‌پیچ‌ها را به‌صورت ولتاژ بالا یا ولتاژ پایین نصب نماید. در سربندی‌های ولتاژ بالا، دو سیم‌پیچ هر فاز به شکل سری به هم اتصال می‌یابند. در این صورت ولتاژ سیصد و هشتاد ولت به شکل کاملاً برابر در اختیار سیم‌پیچ‌ها قرار خواهد گرفت.

الکتروموتور سه فاز چیست؟

در ادامه مبحثسربندی الکتروموتور سه فازباید به این نکته اشاره کنیم، این قطعه با برق سه فاز عمل می‌کند. این موضوع کاملاً عکس عملکرد الکتروموتورهای تک فاز می‌باشد. (الکتروموتورهای تک فاز جهت نصب، به برق تک فاز یا نول نیاز دارند). درالکتروموتور سه فازبرای به وجود آمدن میدان مغناطیسی باید از اختلاف فاز کمک گرفته شود. همان‌طور که می‌دانید، الکتروموتورهای سه فاز از بخش‌های گوناگونی نظیر روتور و استاتور تشکیل شده‌اند. در حقیقت استاتور همان بخش ثابتی است که حرکت در آن مشاهده نمی‌شود اما وظیفه ساخت میدان مغناطیسی را به عهده می‌گیرد. روتور نیز بخشی است که درون استاتور جای گرفته و متحرک می‌باشد و از کلاف‌های مسی ساخته شده است. طراحی این قطعه به شکلی است که این قسمت در میدان مغناطیسی استاتور به حرکت واداشته می‌شود.

درسربندی الکتروموتورهای سه فازقطعاتی وجود دارند که الکتروموتور را به صورت دورانی یا دوار به حرکت در می‌آورند. گاهی اوقات نیز از الکتروموتورهای سه فاز خطی در سربندی الکتروموتورهای سه فاز کمک گرفته می‌شود. در بیشتر تجهیزات تولیدی الکتروموتورهای دورانی حضور دارند؛ بااین‌همه در بعضی از مصارف نیز می‌توان از مدل‌های خطی بهره برد. ناگفته نماند، از الکتروموتورهای سه فاز بیشتر در واحدهای صنعتی استفاده می‌شود. به‌عنوان‌مثال، موتور بالابرهای ساختمانی از الکتروموتورهای سه فاز سود می‌برند. در ضمن، الکتروموتور سه فاز یک نوع موتور القایی محسوب می‌شود که فازهای آن نسبت به هم صد و بیست درجه اختلاف دارند. همین اختلاف فاز باعث می‌شود تا در هنگام راه‌اندازی موتور به سیم‌پیچ نیازی نباشد. این مدل موتورها با اینکه ساختمانی ساده دارند اما نگهداری از آنها بسیار آسان برآورد می‌گردد.

چالش‌ها و محدودیت‌های موجود در فرایند سربندی الکتروموتور سه فاز

در فرایند سربندی الکتروموتور سه فاز محدودیت‌هایی وجود دارد که در این قسمت به آن می‌پردازیم. گاهی اوقات تکنسین با الکتروموتورهایی روبرو می‌شود که اطلاعات آن محدود و گنگ می‌باشد. این اطلاعات بیشتر در حوزه ولتاژ بوده یا ممکن است چگونگی سربندی را به خوبی نشان ‌ندهد. این موضوع باعث می‌شود تا در سربندی کردن الکتروموتور چالش‌هایی به وجود آید؛ به‌عنوان‌مثال ممکن است روی پلاک موتور این اطلاعات ثبت شده باشد؛ ولتاژ ۴۰۰∆.

   برای اینکه تکنسین بتواند به‌خوبی پیکره‌بندی را انجام دهد، باید به تمامی اطلاعات مندرج بر روی پلاک توجه دقیق داشته باشد. معمولاً ولتاژ قابل قبول در این قطعات، معادل با چهارصد ولت خواهد بود. از آنجا که شبکه برق ایران معادل سیصد و هشتاد ولت می‌باشد، تکنسین مایل است این سربندی به صورتی انجام شود که به موتور آسیبی وارد نیاید. در این وضعیت تکنسین باید فرایند سربندی الکتروموتور را به شکلی انجام دهد که کل ولتاژی که در شبکه حضور دارد بر روی کلاف‌ها قرار گیرد. از همین رو، شیوه‌ای که تکنسین برای سربندی الکتروموتور انتخاب می‌کند، روش مثلث خواهد بود. این شیوه از سربندی ولتاژ که بر روی هر یک از این کلاف‌ها واقع می‌گردد، معادل با ولتاژ شبکه برق ایران است؛ یعنی سیصد و هشتاد ولت.

   گاهی اوقات نیز روی پلاک موتور عبارت ولتاژ دویست و سی به همراه شکل مثلث درج شده است. در این صورت ولتاژی که باید روی کلاف‌ها استوار شود، معادل دویست و سی ولت خواهد بود. از همین رو تکنسین نمی‌تواند این نوع الکتروموتور را به شیوه مثلثی پیکره‌بندی نماید. چنانچه در شبکه برق ایران الکتروموتور به این شیوه مثلثی سربندی شود، تمامی ولتاژ شبکه بر روی کلاف قرار خواهد گرفت. این نوع سربندی به‌طور حتم باعث سوختن موتور خواهد شد. از همین رو، تکنسین کاربلد و مجرب در این شرایط به جای استفاده از پیکره‌بندی مثلث از سربندی ستاره کمک می‌گیرد.