قمرهای زیاد کوچک مریخ چطور شکل گرفته‌اند؟_آیندگان

دانشمندان با پشتیبانی یک همانند‌سازی موفق شدند نحوه شکل‌گیری قمرهای سیاره مریخ با نام «فوبوس» و «دیموس» را شرح دهند.

سیاره مریخ هم همانند تعداد بسیاری از سیارات منظومه شمسی قمرهایی دارد که به دور آن در گردش می باشند – همانند ماه که قمر زمین است. اما این قمرها که آن‌ها را با نام فوبوس و دیموس می‌شناسیم، زیاد کوچک می باشند. فوبوس تنها ۲۷.۳ کیلومتر عرض دارد. عرض دیموس هم تنها ۱۴.۴ کیلومتر است. این قمرها این چنین گرد و کروی نیستند بلکه اجسامی توده همانند با اجرامی با اشکال ناهمگون می باشند. درحقیقت می‌توان او گفت آن‌ها هیچ شباهتی به قمرهای دیگر سیارات ندارند.

«جیمز اودوناگو» منجم و سیاره‌شناس در دانشگاه «ریدینگ» انگلستان درمورد قمرهای سیاره مریخ می‌گوید: «آن‌ها همانند به سیارک‌ها می باشند، نه قمر.» همین مسیٔله جهت شده تا دانشمندان نظر داشته باشند به گمان زیاد فوبوس و دیموس سیارک می باشند – دو صخره فضایی که زمان‌ها پیش در دام گرانش سیاره سرخ افتاده‌اند و همانند قمر به دور آن می‌چرخند.

مطالعه‌ای که قبلا در ژورنال «Icarus» انتشار شد، نشان داد که این دو قمر در ابتدا سیارک بوده‌اند. درحقیقت دانشمندان در این مطالعه با منفعت گیری از یک همانند‌سازی ابررایانه‌ای نشان دادند یک سیارک به قدر کافی بزرگ به دام گرانش سیاره سرخ افتاده و توسط همین میدان گرانشی تکه‌تکه شده است و دو قمری که مشاهده می‌کنیم درحقیقت همین تکه‌ها می باشند که به طور کلوخه‌ای انباشته‌ شده‌اند تا درنهایت به گفتن قمرهای مریخ ظاهر شوند.

اما این نتایج با دو سوال مهم همراه می باشند: چرا مدار فوبوس و دیموس با دقت بالایی دایره‌ای شکل است و دو قمر در اطراف استوای سیاره سرخ قرار دارند؟ اگر فوبوس و دیموس در ابتدا سیارک‌هایی بودند که مقید به گرانش مریخ شدند، انتظار می‌رود با زوایای گوناگون به مریخ نزدیک شده‌اند و همین امر جهت می‌شود تا مدار آن‌ها کج شده و تاحدودی بیضی‌شکل باشد.

همین جهت می‌شود تا دانشمندان باور داشته‌ باشند به گمان زیاد فرآیند فرد دیگر فوبوس و دیموس را به قمرهای مریخ تبدیل کرده است. آن‌ها باور دارند یک جرم سماوی بزرگ به سیاره سرخ برخورد کرده است و جهت کنده شدن قسمتی از سیاره شده است تا این قسمت از سیاره در راستای خط استوای مریخ دیسکی را شکل دهند که تبدیل ساخت قمرهایی با مدار دایره‌ای شکل یکسان شود.

اینجاست که همانند‌سازی تازه داخل عمل می‌شود تا این باور را رد یا تایید کند. دانشمندان نظر دارند اگر جرمی به مریخ برخورد کرده باشد، به گمان زیاد جرمی قابل قیاس با جرم «وستا»، دومین جسم پرجرم در کمربند سیارکی بین مریخ و مشتری داشته است و از فاصله حدودی ۵۱ هزار کیلومتری به سمت مریخ شتاب گرفته است.

در نتیجه گرانش مریخ این سیارک را قطعه قطعه کرده است. «جاکوب کگریس» دانشمند در مرکز تحقیقاتی «ایمز» ناسا می‌گوید: «برخی از سیارک‌ها قادر می باشند از مدار سیاره فرار کنند، اما برخی دیگر به دام گرانش سیاره می‌افتند و گاها در برخورد با سیاره خرد خواهد شد.»

حجم بسیاری از قطعات خرد شده در مدار سیاره باقی می‌همانند. با گذشت زمان، این خرده‌ها تحت تاثییر گرانش مریخ و خورشید قرار می‌گیرند و درنهایت، چندین قطعه از این قطعات بهم می‌چسبند و قطعات بزرگتر را شکل خواهند داد. این فرآیند ابری از قلوه‌ سنگ‌های سیارکی تشکیل می‌کند که درنهایت با خط استوای مریخ هماهنگ خواهد شد. قطعات کوچکتر نیز که بهم نچسبیده‌اند، به حلقه‌هایی همانند به حلقه‌های زحل تبدیل شده‌اند. دانشمندان باور دارند این حلقه‌ها در نزدیک به ۵۰ میلیون سال آینده به سیاره برخورد خواهند کرد و یا فرو می‌پاشند و حلقه‌های جدیدی در اطراف مریخ شکل می‌گیرد.

هرچند این قمرها اکنون آرام گرفته‌اند و در مداری منظم به دور مریخ می‌چرخند، اما همین مسیٔله مشخص می کند منظومه شمسی وقتی مکانی زیاد آشوبناک بوده است.

این همانند‌سازی‌ها نیاز به تایید با داده‌ها دارند. ماموریت «کاوش قمرهای مریخ» یا «MMX» متعلق به آژانس فضایی ژاپن که در سال‌ها آینده پرتاب می‌شود، تصمیم دارد منشا قمرهای سیاره سرخ را به طور دقیق مورد مطالعه قرار دهد. MMX قرار است یک نمونه از فوبوس را بازیابی کند و آن را به زمین برگرداند تا اشکار شود این قمرها سیارک‌هایی می باشند که به دام مریخ افتادند یا تکه‌هایی از سیاره سرخ می باشند که در تاثییر برخورد یک سیاره از سطح سیاره سرخ کنده شده‌اند و در مدار آن قرار گرفته‌اند.