به گزارش آیندگان
محققان در پژوهش جدیدی موفق به شناسایی زنجیره‌هایی متشکل از حداکثر دوازده اتم کربن در مریخ شدند. به نظر می‌رسد محل کشف این زنجیره‌های کربنی بستر دریاچه‌ای باستانی در مریخ بوده است. یکی از ابزارهای مثالبرداری مریخ‌نورد «کنجکاوی» (Curiosity) ناسا این کشف را انجام داده است و به مجموعه درحال رشد ترکیباتی می‌افزاید که امکان پذیر سرنخی حیاتی درمورد تاریخ حیات در سیاره سرخ اراعه دهند.
درحالی‌که گمان دارد ترکیبات کشف‌شده از طریق فرایندهای غیرزیستی شکل گرفته باشند، وجود آنها فارغ از نحوه شکل‌گیری، مشخص می کند مریخ‌نورد کنجکاوی می‌تواند مولکول‌های آلی با ساختار بیشتر از ۲ کربن را روی سطح مریخ شناسایی کند؛ مولکول‌هایی که به گمان زیادً میلیاردها سال پیش شکل گرفته‌اند.
این پژوهش به سرپرستی «کارولین فریسینه»، شیمی‌دان تجزیه‌ای از «مرکز ملی پژوهش‌های علمی فرانسه» (CNRS) و تیمی بین‌المللی از محققان انجام شده است. نتایج این پژوهش را آزمایشگاهی روی زمین قبول کرده است. فریسینه در توضیح این کشف او گفت: « این که مولکول‌های خطی و شکننده بعد از ۳ میلیارد و ۷۰۰ میلیون سال تا این مدت در سطح مریخ باقی مانده‌اند و ما می‌توانیم آنها را کشف کنیم، این امکان را به ما می‌دهد که ادعا کنیم به گمان زیادً حیات وقتی در مریخ وجود داشته -به گمان زیادً همان وقتی که حیات در زمین شکل گرفته- و ما می‌توانیم آثار شیمیایی آن را تا این مدت در مریخ جستجو و مشاهده کنیم.»
مریخ‌نورد کنجکاوی سال ۲۰۱۱ به فضا پرتاب شد و سال ۲۰۱۲ روی سطح مریخ نشست. از آن زمان تا بحال، این مریخ‌نورد اطلاعات ارزشمندی به زمین مخابره کرده است. مقصد مهم مریخ‌نورد کنجکاوی جمع‌آوری سرنخ‌هایی است که اشکار می‌کنند مریخ وقتی میزبان حیات بوده یا حداقل شرایط نزدیک به آن را داشته است یا خیر.
این مریخ‌نورد تا بحال با حرکت مداوم در بستر سنگ‌های رسوبی در «دهانه گیل» در سیاره سرخ، به چندین نمونه دلنشین برخورد کرده است که شامل ترکیبات آلی مختلفی دارای کلر و گوگرد می باشند و نیترات‌ها را در خود جای داده‌اند. این نوشته گمان وجود نشانه‌های پیچیده‌تری از حیات را در این سنگ‌های باستانی تحکیم می‌کند.
زنجیره‌های کربنی بلند چطور در مریخ کشف شد؟
محققان در این پژوهش از روشی آزمایشگاهی که شامل ماده شیمیایی تحکیم‌کننده می بود، منفعت گیری کردند تا ترکیبات معدنی استخراج‌شده از حفره‌ای در یک سنگ به نام «کامبرلند» (Cumberland) را تجزیه‌وتحلیل کنند.
نتایج نشان داد برخی از بلندترین زنجیره‌های کربنی که تا بحال در مریخ شناسایی شده‌اند، در این نمونه وجود دارند. این زنجیره‌ها شامل دکان (C₁₀H₂₂)، اون‌دکان (C₁₁H₂₄) و دودکان (C₁₂H₂₆) می باشند که همه انها هیدروکربن‌های اشباع‌شده محسوب خواهد شد.
محققان چندین آزمایش تحلیلی در شرایط آزمایشگاهی انجام دادند تا نشان دهند چطور شرایط معدنی شبیه مریخ می‌تواند این زنجیره‌های کربنی را از دیگر ترکیبات آلی همانند اسید بنزوئیک تشکیل کند. درهرصورت، هم آنالیز نمونه هم آزمایش‌های آزمایشگاهی به‌شکلی قوی نشان خواهند داد زنجیره‌های بلند کربنی در سنگ‌های مریخی وجود دارند.
تفاوت با یافته‌های قبلی: مولکول‌های خطی در روبه رو مولکول‌های حلقوی
فریسینه درمورد این کشف گفت: «مولکول‌های شناسایی‌شده، زنجیره‌های ۱۰، ۱۱ و ۱۲ کربنی می باشند که به نام آلکان‌ها یا هیدروکربن‌ها شناخته خواهد شد. این کشف تفاوت قابل‌توجهی با یافته‌های قبل دارد؛ چون در قبل، فقط مولکول‌های آروماتیک، حلقه‌های کربنی حداکثر ۶ عضوی، شناسایی شده بودند. مولکول‌های حلقوی پایدارتر از مولکول‌های خطی می باشند.»
آیا این ترکیبات نشان‌دهنده حیات در مریخ می باشند؟
اگر این ترکیبات واقعاً در سنگ‌های مریخی وجود داشته باشند، این گمان نقل می‌شود که بدون پشتیبانی هیچ حاضر زنده‌ای از مولکول‌های ساده‌تری همانند هیدروژن و مونوکسید کربن، ساخته شده باشند. یقیناً وسوسه می‌شویم گمان‌های دیگر را نیز در نظر بگیریم؛ ازجمله این که این زنجیره‌های کربنی امکان پذیر محصول تجزیه ترکیبات پیچیده‌تری باشند که احتمالا خبر از وجود موجودات زنده بدهند.
برای مثال، بدن ما طیف گسترده‌ای از اسیدهای کربوکسیلیک را در خود داده است که شبیه موادی‌اند که امکان پذیر در سنگ‌های رسوبی مریخی نگه داری شده باشند. محققان در نتیجه‌گیری‌هایشان که در قالب مقاله‌ای در «PNAS» انتشار شده است، نوشته‌اند: «هرچند فرایندهای غیرزیستی نیز می‌توانند این اسیدها را تشکیل کنند، آنها محصولات جهانی بیوشیمی شناخته خواهد شد؛ چه در زمین چه احتمالا در مریخ.»
گامی به‌سوی کشف حیات باستانی در مریخ
در‌حال‌حاضر می‌دانیم فناوری‌های امروزی ما می‌توانند سطح مریخ را با مقصد بازدید ترکیبات شیمیایی خراش بدهند و بازدید کنند. ما تا این مدت فاصله بسیاری با تعیین سرنوشت حیات در مریخ داریم این که آیا حیات در مریخ به فسیل تبدیل شده است، یا تا این مدت در اعماق مریخ که امکان پذیر هم چنان آب وجود داشته باشد، وجود دارد.
قطعاً برای جواب به این سوال در آینده مأموریت‌های به مریخی انجام خواهند شد اما بدون شک این مأموریت‌ها از یافته‌هایی همانند این مطالعه منفعت خواهند برد.
دسته بندی مطالب
فرهنگ وهنر