از چرخ‌خیاطی قدیمی «سینگر» تا «اسنپ‌پی»؛ نگاهی به تاریخچه و کارکرد خرید اعتباری_آیندگان

همه چیز با یک «چرخ‌خیاطی سینگر» اغاز می‌شود؛ «BNPL»! احتمالا اسمش را شنیده باشید، اگر هم نشنیده‌اید ملزوم است بدانید که مخفف این عبارت است: Buy Now Pay Later. یعنی «الان بخر، بعدا پرداخت کن». اگر گمان می‌دهید که «الان بخر، بعدا پرداخت کن» که این روزها شرکت‌های مختلفی همانند اسنپ‌پی، دیجی‌پی، تارا و… آن را اراعه می‌کنند چیز جدیدی است، نادرست می‌کنید. این سرویس احتمالا در ایران تازه باشد اما باید بدانید که در دنیا تاریخچه مفصلی دارد.

داستان راهکار «الان بخر، بعداً پرداخت کن» با ماشین‌های خیاطی سینگر اغاز می‌شود. در سال ۱۸۴۰، این شرکت اغاز به اراعه ماشین‌های خیاطی خود با قیمت «یک دلار پایین‌تر، یک دلار در هفته» کرد. اگرچه این کار به گفتن یک تاکتیک بازاریابی هوشمندانه اغاز شد، اما دیگر صنایع نیز به قیمت سیستم پی بردند. همان سال‌ها فروشگاه‌هایی همانند مبلمان، پیانو و تجهیزات کشاورزی اغاز به منفعت گیری از پرداخت‌های تجاری کردند تا محصولات گران‌قیمت خود را برای مصرف‌کنندگان در دسترس‌تر کنند. این تصمیم، کالاهای لوکس غیرقابل دسترسی همانند مبلمان تازه را در دسترس تعداد بیشتری از مردم قرار داد.

با این مقدمه اگرچه نشان داده می‌شود که ایده پرداخت معوق یا «الان بخر، بعداً پرداخت کن» تازه نیست، اما تجسم مدرن BNPL، به‌اختصاصی با ظهور فناوری، به‌طور قابل‌توجهی تکامل یافته است.

«نسیه» نشانه‌ فقر، «خرید اعتباری» نشانه سواد مالی

خرید اعتباری یقیناً قبل‌تر از فروش اعتباری چرخ‌خیاطی سینگر اغاز می‌شود؛ «نسیه» که نخستین روشی سنتی خرید اعتباری است و در فرهنگ ما هم جایی برای خود داشته است. خرید نسیه در قبل نشانه‌ی فقر بوده اما روشی مدرن آن، «خرید اعتباری» اکنون دیگر نشانه‌ی فقر نیست و از قضا نشانه‌ی افزایش سواد مالی افراد و تسلط آن‌ها بر مدیریت نقدینگی است. هم چنان که روشهای پرداخت تحول کرده‌اند،‌ معانی هم تحول می‌کنند. اکنون دیگر بدهکاری در خرید اعتباری نشانه‌ی فقر نیست و نشانه‌ی مدیریت منبع های مالی است. 

ریشه‌ها و مدل‌های اولیه BNPL را می‌توان در برنامه‌های فروش اقساطی و مطرح‌های اقساطی اغاز قرن بیستم ردیابی کرد. فروش اقساطی به مشتریان این امکان را می‌داد که با پرداخت پیش‌پرداخت و سپس تکمیل پرداخت به طور اقساط، محصولی را رزرو کنند و تنها بعد از پرداخت کامل، محصول را دریافت کنند.

یقیناً در گذر زمان، در روبه رو، مطرح‌های اقساطی که توسط فروشگاه‌ها و شرکت‌ها اراعه می‌شدند، کالاها را از قبل با وعده پرداخت در طول زمان اراعه می‌دادند.

این تحول در پرداخت اقساطی چند دهه سپس با تحول فرد دیگر مواجه شد، کارت اعتباری. معارفه کارت‌های اعتباری در دهه ۱۹۵۰، انقلابی در امور مالی مصرف‌کننده تشکیل کرد. کارت‌های اعتباری شکل انعطاف‌پذیرتری از پرداخت معوق را اراعه دادند که مصرف‌کنندگان را قادر می‌ساخت بلافاصله کالا را خریداری کنند و به مرور زمان به صادرکننده کارت اعتباری بازپرداخت کنند.

با این حال، کارت‌های اعتباری با هزینه‌های منفعت، هزینه‌های سالانه و بازدید‌های اعتباری مورد نیاز همراه بودند که دسترسی برخی از مصرف‌کنندگان را محدود می‌کرد. ظهور BNPL مدرن عصر دیجیتال موج جدیدی از خدمات BNPL را به همراه داشت. شرکت‌هایی همانند Afterpay، Klarna و Affirm که در دهه ۲۰۱۰ تأسیس شدند، BNPL را برای دوران خرید آنلاین بازطراحی کردند. آنها مطرح‌های اقساطی ساده و بدون منفعت را اراعه می‌دادند که در زمان کوتاهی بازپرداخت می‌شدند، طبق معمولً چهار قسط در طول شش هفته. این مدل به اختصاصی برای مصرف‌کنندگان نسل هزاره (متولدین سال‌های ۱۹۸۰ تا ۱۹۹۵ میلادی می باشند که در ایران به گفتن دهه شصت یا هفتادی‌ها شناخته خواهد شد) و نسل Z که نسبت به بدهی کارت‌های اعتباری سنتی محتاط بودند، دلنشین می بود.

ایران؛ توپ و میدان در اختیار BNPLها

اما برسیم به داغ شدن نوشته BNPL یا همان «الان بخر، بعداً پرداخت کن» در ایران.

BNPLها در ایران با رشد قابل توجهی روبرو شده‌اند. نخستین بازیگر این صحنه، اسنپ‌پی، بازوی فین‌تکی گروه اسنپ بوده است که برای اولین بار BNPL را در ایران با نام سرویس اعتباری اراعه کرد. این سرویس از سال ۹۹ اراعه این سرویس را با مقصد تشکیل فراگیری مالی و سهولت دسترسی برای کاربران اغاز کرد. چیزی که به گفتن سیستم «الان بخر، بعداً پرداخت کن» در پلتفرم پرطرفدار «اسنپ‌پی» می‌بینید همان روشی است که در دنیا وجود دارد و اتفاقا مورد استقبال هم قرار گرفته است و طرفداران بسیاری در بین کاربران گروه اسنپ هم دارد. اسنپ‌پی به کاربران خود مبلغی اعتبار می‌دهد؛ این اعتبار در موارد متغیری قابل مصرف است که در ادامه آن را بازدید می‌کنیم. واقعا کاربران با منفعت گیری از اعتبار اسنپ‌پی به گفتن یکی از بزرگترین BNPLهای ایران چه کارهایی می‌توانند بکنند؟

اعتبار ماهانه؛ کار کاربر روی زمین نمی‌ماند!

تامین نیازهای الزامی کاربران گروه اسنپ یکی از ماموریت‌های مهم اسنپ‌پی است. به این اعتبار اسنپ‌پی برای کاربران امکان حل نیازهای الزامی همانند تامین حمل‌ونقل، خوراک، دکتر و سوپرمارکت را که همه انها مربوط به نیازهای اولیه و الزامی زندگی می باشند را فراهم کرده است. به این ترتیب، کاربران در زمان منفعت گیری از اعتبار اسنپ‌پی می‌توانند نیازهای خود را تنها با یک کلیک در پرداخت رفع کرده و هزینه‌ی آن را با اغاز ماه تازه پرداخت کنند. اسنپ‌پی این سرویس را با رویکرد تسهیل دریافت خدمات اولیه و الزامی برای کاربران فراهم کرده است و منفعت گیری از آن سود یا کارمزدی فهمید کاربر نمی‌کند. از این اعتبار می‌شود در زمان منفعت گیری از سرویس حمل‌ونقل خودروی اسنپ، خرید غذا از اسنپ‌فود، منفعت گیری از سرویس‌های اسنپ‌دکتر، سوپرمارکت اسنپ و خرید حضوری از سوپرمارکت‌های اسنپ‌پی همانند «هایپراستار» منفعت گیری کرد. 

اعتبار اقساطی؛ محصول دلنشین اسنپ‌پی!

 پرداخت ۴ قسطه نوع فرد دیگر از اعتبار اسنپ‌پی است که برای دیگر کالاها از جمله پوشاک، کالای دیجیتال، زیبایی و سلامت، ملزومات خانه، تفریح و سرگرمی، طلا و… قابل منفعت گیری است. در این سرویس، کاربر می‌تواند هزینه خرید خود را در قالب چهار قسط مساوی و بدون نیاز به ضامن پرداخت کند. به این ترتیب، بخشی از اعتبار کاربران در «سرویس اعتباری اسنپ» که توسط اسنپ‌پی تامین می‌شود، به خریدهای اقساطی کاربران تعلق می‌یابد. به این ترتیب،‌ کاربران می‌توانند از بیشتر از ۵هزار فروشگاه آنلاین و آفلاین در اسنپ‌پی خریدهای متنوعی به طور آنلاین و حضوری و در اقساط چهار ماهه داشته باشند. اسنپ‌پی در این سرویس هیچ سود و کارمزدی از کاربر دریافت نمی‌کند.

اعتبار بانکی؛ وام خرید پشت در خانه

 سومین مدل، اعتبار بانکی است که برای خریدهای با مبلغ بالا طراحی شده و به کاربران امکان می‌دهد تا بازپرداخت خود را در قالب اقساطی تا ۲۴ ماه پرداخت کنند. این سرویس فرآیند دریافت وام و امکان خرید با وام بانکی را برای کاربران به شکل قابل توجهی تسهیل کرده است.

چون که صد آمد، نود هم پیش ماست…

آنچه اسنپ‌پی را از دیگر اراعه‌دهندگان خدمات اعتباری نزدیک می‌سازد، تنها در تنوع سرویس‌ها خلاصه نمی‌شود، بلکه در تسهیل‌گری و دسترسی آسان کاربران به خدمات مالی این پلتفرم است. اسنپ‌پی با فراهم‌کردن امکان دریافت اعتبار در بستر کاملاً آنلاین، توانسته دسترسی به خدمات مالی را برای طیف وسیعی از کاربران ممکن سازد. از دیگر سو، سرویس‌های اعتباری اسنپ‌پی توان خانواده‌ها و افراد را برای مدیریت نقدینگی به صورتی طبیعی افزایش داده و کاربران می‌توانند با تکیه بر سرویس‌های اعتباری اسنپ‌پی، ضمن از بین بردن نیازهای خود،‌ افزایش کیفیت و کمیت خریدهای خود، مدیریت خود بر پرداخت‌هایشان را هم افزایش دهند.

و اما سپس…

دلنشین است بدانید که پیش‌بینی می‌شود که اندازه بازار جهانی BNPL بین سال‌های ۲۰۲۴ تا ۲۰۳۰ تقریباً ۷۰ درصد افزایش یابد. صرف نظر از این، BNPL در سال ۲۰۲۴ به سهم بازار جهانی نزدیک به پنج درصد رسید، از هر ۱۰ بازار برتر جهانی «الان بخر، بعداً پرداخت کن» در سراسر جهان، هشت بازار در شمال غربی اروپا واقع شده‌اند.

و دلنشین‌تر آنکه بدانید استقبال از این نحوه خرید در ایران هم دیدنی بوده است، بر پایه آخرین گزارش رسمی اسنپ‌پی که در سال ۱۴۰۲ انتشار شد، اشکار شده مقدار رشد خواست با سرویس اعتبار اقساطی نسبت به سال ۱۴۰۱ با رشد ۱۱۷۵ درصد مواجه بوده است.