مغز چطور توانایی یک اتفاق را به حس تبدیل می‌کند؟_آیندگان

فکر کنید روز اول هفته، از خانه به سمت محل کار خود می‌روید. در ترافیک، خودرویی یک دفعه جلوی شما می‌پیچد و حس خشمگینی می‌کنید. مغز چطور این رخداد را به حس ترجمه کرده است و چرا عکس العمل احساسی شما برانگیخته شده است؟ در گزارشی تازه که از یک مطالعه شگفت‌انگیز بدست آمده است، دانشمندان با بازدید این فرآیند در مغز، به این سوال جواب دادند.

برانگیخته شدن حس در نتیجه یک فرآیند در مغز

«کارل دیسراث»، روان‌پزشک دانشگاه استنفورد است که درمورد نحوه مدیریت احساسات مطالعه می‌کند. او باور دارد ویژگی احساسات این است که تعمیم اشکار می‌کنند. به عبارت دیگر، آن‌ها مغز را وادار به تحول می‌کنند. برای مثال وقتی که خودرویی یک دفعه روبه رو ماشین شما می‌پیچد، عصبانی می‌شوید و ناخودآگاه بر سر کودک پرسروصدایتان که در صندلی عقب گریه می‌کند، داد می‌کشید. دکتر دیسراث و همکارانش تلاش کردند تا این چنین توانایی‌ای را در آزمایشگاه همانند‌سازی کنند تا بتوانند به این سوال جواب دهند که مغز چطور یک توانایی روزمره را به حس ترجمه می‌کند؟

آن‌ها در انجام این آزمایش تلاش کردند فرآیندی را انتخاب کند که علتایجاد حس منفی می‌شود، اما دردناک نیست. تیم دکتر دیسراث به سراغ «پف هوا» رفت. پف هوا یا air puff اصطلاحی عامیانه برای تست اندازه‌گیری سختی داخل چشم است که با منفعت گیری از دستگاهی انجام می‌شود که هوا را به سمت قرنیه چشم پرتاب می‌کند. این تست در مطب چشم‌پزشک انجام می‌شود تا سلامت چشم بازدید شود.

دانشمندان تیم دکتر دیسراث از پف هوا به گفتن یک رخداد آزاردهنده و ناخوشایند که دردناک نیست، یاد می‌کنند. از آنجایی که آن‌ها باور داشتند این فرآیند عکس العمل دیگر پستانداران را نیز برمی‌انگیزد، به سراغ آن رفتند.

آن‌ها این آزمایش را روی موش‌ها انجام دادند. هم انسان‌ها و هم موش‌ها در جواب به پف هوا، به طور مکرر پلک می‌زنند. پف‌های مکرر علتمی‌شود هر دو گونه چشمان خود را به حالت دفاعی نیمه‌باز نگه دارند. سپس تیم به بازدید فعالیت مغز در این توانایی پرداخت و دو مرحلهٔ متفاوت در فعالیت مغز در این پروسه را کشف کرد. مرحلهٔ اول همانند یک نوت مختصر و بریده در موسیقی، زیاد گذرا می بود.

در این مرحله، که تنها کسری از ثانیه طول می‌کشد، فعالیت در مدارهایی از مغز که ورودی حسی را پردازش می‌کنند، افزایش می‌یابد.

سپس فعالیت به مدارهای دیگر، از جمله آن‌هایی که دچار احساسات می باشند، منتقل می‌شود. این مرحله طویل‌تر است. دیسراث می‌گوید با هر پف هوا، جواب مغزی نیرومندتر می‌شد.

رخداد بیرونی ملزوم نیست که زمان طویل‌ای ادامه داشته باشد تا تاثییر عمیقی بگذارد. این رخداد کافی است به اندازه‌ای طول بکشد که ورودی‌های حسی بعدی که به مغز می‌رسند، باهم ترکیب شده و تعامل اشکار کنند. این همان معنی حس است.

در انسان‌ها، هرچه جواب مغزی نیرومندتر می بود، آن‌ها زیاد تر چشم‌هایشان را می‌بستند و از توانایی ازردهتر می‌شدند.

و در موش‌ها، هرچند گزارشی کلامی نداریم، اما همان حرکات دفاعی را دیدیم. و این تعمیم مهم را هم دیدیم؛ آن‌ها تمایل کمتری به جستجوی پاداش داشتند – همانند غذا.

برای قبول یافته‌ها، تیم مجدد آزمایش را انجام داد، این بار با داروی کتامین – یک بیهوش‌کننده که پردازش اطلاعات حسی در مغز را مختل می‌کند. با کتامین، موش‌ها و انسان‌ها تا این مدت به طور مکرر پلک می‌زدند، اما دیگر چشم‌هایشان را نیمه‌باز نگه نمی‌داشتند. دیسراث می‌گوید مرحله دوم فعالیت مغز در این حالت ناپدید شده می بود. به گفتن دیگر، اگر این مرحله پایدار حذف شود، حس هم مسدود می‌شود و عکس العمل احساسی هم از بین می‌رود.

این مطالعه در مجلهٔ «Science» انتشار شده است. «لیزا فلدمن برت»، استاد روان‌شناسی دانشگاه نورث‌ئیسترن، می‌گوید این تحقیق به‌وضوح مشخص می کند که یک توانایی می‌تواند حالت ذهنی حاضر زنده را تحت‌تأثیر قرار دهد. اما او می‌گوید فعالیت پایدار در مدارهای خاص مغز الزاماً به معنی حس نیست. مشکل مهم این است که تا این مدت دانشمندان درموردٔ تعریف دقیق «حس» توافق ندارند. اما این مسئله را هم یادآور می‌شود که مغز انسان توانایی انتزاع دارد، به این معنی که می‌تواند معناهایی خلق کند که فراتر از تفاوت‌های حسی و حرکتی می باشند.

مغز با ادغام اطلاعات حسی، پردازش تهدید، و قیاس با خاطرات قبل، حالتی پایدار در شبکه‌های عصبی تشکیل می‌کند — حالتی که ما آن را به‌گفتن خشمگینی، اضطراب یا ناراحتی می‌شناسیم. این ترکیب پیچیده از فعالیت‌های عصبی، پایه شکل‌گیری حس در جواب به توانایی‌های زندگی روزمره است.

در واقع، آنچه در مغز اتفاق می‌افتد، ترکیبی از چند مرحله عصبی و شناختی است.

این چنین بخوانید: تحقیق دانشمندان نشان داد مغز چطور وقایع زندگی را به قسمت‌های گوناگون تقسیم می‌کند؟