فرق شناژ قائم با ستون

فرق شناژ قائم با ستون یکی از سؤالات پرتکرار در پروژه های ساختمانی، به ویژه در سازه های بنایی و نیمه اسکلت است. این دو عضو در ظاهر شباهت هایی دارند (هر دو عمودی، بتن آرمه، دارای آرماتور)، اما در عملکرد سازه ای، باربری، ضوابط آیین نامه ای و حتی هزینه اجرا تفاوت های بسیار مهمی دارند که بی توجهی به آن ها می تواند منجر به خسارات جدی در زلزله یا بهره برداری شود.

در این محتوا از سایت صنعت سازه، قصد داریم همه تفاوت های کلیدی بین شناژ قائم و ستون را بررسی کنیم، کاربرد هرکدام را در سازه ها توضیح دهیم، ضوابط فنی و اجرایی آن ها را شرح دهیم و به سؤالات پرتکرار مهندسان، دانشجویان و کارفرمایان پاسخ دهیم.

ستون چیست؟

ستون (Column) یکی از اصلی ترین اجزای باربر در ساختمان های اسکلت دار (بتنی یا فلزی) است. ستون ها وظیفه انتقال بارهای ثقلی (وزن سقف، دیوار، بار زنده) و همچنین بخشی از بارهای جانبی به فونداسیون را دارند.

ستون ها بر اساس محاسبات دقیق مهندسی، طراحی و آرماتورگذاری می شوند. عملکرد نامناسب یا اجرای ناقص ستون می تواند منجر به فروپاشی کلی سازه شود.

شناژ قائم چیست؟

شناژ قائم یا کلاف قائم، یکی از اجزای سازه ای در ساختمان های بنایی یا ترکیبی است که برای تقویت دیوارهای باربر یا غیرباربر طراحی می شود. این عضو بتن آرمه عمودی به منظور جلوگیری از ترک خوردگی، تقویت دیوار در برابر بارهای جانبی (مانند زلزله) و افزایش انسجام دیوار به کار می رود.

شناژهای قائم در کنار شناژهای افقی، یک شبکه سه بعدی (کلاف بندی کامل) برای مهار دیوارها تشکیل می دهند. اجرای درست این کلاف بندی، الزامی در استاندارد ۲۸۰۰ و مبحث هشتم مقررات ملی ساختمان است.

کاربرد شناژ قائم در ساختمان

شناژ قائم یکی از اجزای مهم و کلیدی در ساختمان های بنایی و نیمه اسکلت است که نقش بسزایی در افزایش مقاومت و پایداری دیوارها دارد. کاربردهای اصلی شناژ قائم عبارتند از:

1. تقویت دیوارهای بنایی در برابر بارهای جانبی
   شناژ قائم به عنوان یک کلاف عمودی بتن آرمه، دیوارهای آجری، بلوکی یا سنگی را در مقابل نیروهای جانبی مانند زلزله و باد مقاوم می کند. این عضو از تمرکز تنش ها در گوشه ها و اطراف بازشوها جلوگیری کرده و از ترک خوردگی دیوار ممانعت می نماید.
2. کاهش ترک خوردگی و افزایش دوام دیوار
   با وجود شناژ قائم، دیوارها در برابر تنش های ناشی از تغییرات حرارتی، نشست های جزئی زمین و نیروهای دینامیکی مقاوم تر می شوند و ترک های سطحی و عمیق به شدت کاهش می یابد.
3. ایجاد انسجام و یکپارچگی دیوار
   شناژ قائم به همراه شناژ افقی، دیوار را به یک ساختار منسجم تبدیل می کند که باعث توزیع یکنواخت نیروها و افزایش سختی دیوار می شود.
4. افزایش ایمنی ساختمان در مناطق زلزله خیز
   در مناطقی که احتمال وقوع زلزله وجود دارد، شناژ قائم باعث می شود دیوارها از مقاومت و شکل پذیری مناسبی برخوردار باشند و ساختمان عملکرد لرزه ای بهتری داشته باشد.
5. تقویت دیوارهای پرکننده در ساختمان های اسکلت دار
   در سازه های اسکلت دار بتنی یا فولادی، دیوارهای پرکننده نقش باربر ندارند ولی با اجرای شناژ قائم می توان مقاومت جانبی این دیوارها را افزایش داد و مانع از آسیب دیدن آن ها شد.
6. کنترل تغییر شکل های ناخواسته و نشست دیوار
   شناژ قائم از ایجاد تغییر شکل های موضعی و نشست ناهمگون دیوارهای بلند یا دارای بازشوهای متعدد جلوگیری می کند که این موضوع به افزایش دوام و عملکرد کلی ساختمان کمک می کند.

مزایا و معایب شناژ قائم در ساختمان

مزایا:

• افزایش استحکام و پایداری ساختمان
• توزیع یکنواخت بارها و کاهش خسارات زلزله
• جلوگیری از نشست ناهمگون و ترک خوردگی
• افزایش عمر مفید سازه و ایمنی ساختمان

معایب:

• افزایش هزینه مصالح و اجرا
• نیاز به دقت بالا در آرماتورگذاری و بتن ریزی
• افزایش زمان اجرای پروژه
• هماهنگی لازم با تأسیسات و معماری
• محدودیت در طراحی نما و افزایش وزن سازه

مشخصات شناژ قائم در ساختمان

• ابعاد شناژ: معمولاً مقطعی مربع یا مستطیل با اندازه حدود ۲۰×۲۰ تا ۲۵×۲۵ سانتی متر که بسته به ارتفاع دیوار و بار وارده ممکن است متفاوت باشد.
• میلگرد طولی: معمولاً ۴ عدد میلگرد فولادی با قطر ۱۲ تا ۱۴ میلی متر (Φ۱۲–Φ۱۴) استفاده می شود.
• خاموت ها: میلگردهای نازک تر با قطر ۶ تا ۸ میلی متر (Φ۶ یا Φ۸) که در فواصل ۱۵ تا ۲۰ سانتی متر قرار می گیرند و وظیفه مهار میلگردهای طولی را دارند.
• نوع بتن: بتن با مقاومت حداقل C25 که باید به خوبی ویبره و متراکم شود تا کیفیت لازم را داشته باشد.
• پوشش بتن (کاور): حداقل ۲.۵ سانتی متر برای محافظت میلگردها در برابر خوردگی و عوامل محیطی.
• محل اجرا: شناژ قائم در گوشه ها، کنار بازشوها (در و پنجره) و در فواصل تقریبی ۳ تا ۴ متر در دیوار نصب می شود.
• طول شناژ: از کف فونداسیون تا زیر سقف طبقه بالاتر ادامه می یابد تا انسجام کامل دیوار برقرار شود.
• اتصالات: شناژ قائم باید به شناژ افقی و سایر کلاف های دیوار با رعایت آیین نامه های ملی به صورت کامل متصل شود.

مراحل آرماتورگذاری شناژ قائم

1. انتخاب میلگردهای مناسب (آجدار قطر ۱۲-۱۴ میلی متر)
2. قرار دادن میلگردهای طولی در چهار گوشه مقطع شناژ
3. بستن خاموت ها با میلگردهای نازک تر (قطر ۶-۸ میلی متر) به فاصله ۱۰-۲۰ سانتی متر
4. خم کردن میلگردهای طولی (۲۰-۲۵ سانتی متر با زاویه ۹۰ درجه) و مهار در شناژ افقی یا فونداسیون
5. رعایت پوشش بتن حداقل ۲.۵ سانتی متر
6. بازرسی و تایید نهایی توسط مهندس ناظر پیش از بتن ریزی
7. ثابت کردن محکم آرماتورها برای جلوگیری از جابه جایی در هنگام بتن ریزی

برای اجرای دقیق و اصولی شناژ قائم و ستون در سازه های بتنی، استفاده از قالب فلزی استاندارد و مقاوم اهمیت بالایی دارد. قالب بندی مناسب باعث شکل گیری صحیح مقاطع سازه ای، افزایش مقاومت بتن و جلوگیری از هدررفت مصالح می شود. در پروژه هایی که شناژ قائم در نقش مکمل ستون عمل می کند، استفاده از قالب بتن با کیفیت بالا، تضمین کننده دوام سازه و کاهش خطاهای اجرایی خواهد بود.

فرق شناژ قائم و ستون به زبان کاربردی

شناژ قائم و ستون هر دو از اجزای بتنی تقویت شده هستند که در نگاه اول ممکن است شبیه به هم به نظر برسند. اما در واقعیت، تفاوت های بنیادینی دارند:

1. شکل و ابعاد هندسی:

• ستون معمولاً مقطع مستطیلی یا مربعی دارد که طول و عرض آن برابر نیست و بسته به بارگذاری طراحی می شود.
• شناژ قائم اغلب دارای مقطع مربعی است و ابعاد آن در هر دو جهت یکسان در نظر گرفته می شود.

1. نقش و وظیفه در سازه:

• ستون ها نقش حیاتی در تحمل بارهای ثقلی (بار سقف، طبقات بالا) دارند و جزو اجزای اصلی سازه هستند.
• شناژ قائم برای تقویت دیوارها، افزایش یکپارچگی سازه، کنترل ترک خوردگی و جذب نیروهای جانبی مثل زلزله استفاده می شود.

1. محل اجرا در ساختمان:

• ستون ها در محل تقاطع تیرها، انتهای قاب ها یا نقاط باربر اصلی قرار دارند.
• شناژهای قائم در گوشه های دیوار، محل اتصال دیوارها یا در فواصل منظم روی دیوارهای بلند قرار می گیرند.

1. آرماتورگذاری:

• ستون با میلگردهای طولی بزرگ تر و خاموت متراکم اجرا می شود.
• شناژ قائم با میلگردهای ۱۲ آجدار در چهار گوشه و تنگ های ۸، در فواصل ۱۰ تا ۲۰ سانتی متری بسته می شود.

1. میزان مقاومت و مصرف مصالح:

• ستون ها به دلیل نقش باربری بالا، از مصالح بیشتری استفاده کرده و مقاومت بیشتری دارند.
• شناژ قائم مقاومت کمتری دارد اما برای پایداری دیوارهای آجری و کنترل تنش های ناشی از زلزله حیاتی است.

1. الزام در اجرا:

• ستون ها اجزای حذف ناپذیر هستند.
• شناژ قائم در دیوارهای غیر باربر یا اسکلت فلزی، ممکن است حذف شود، اما در ساختمان های آجری یا مناطق زلزله خیز اجرای آن ضروری است.

عوامل مؤثر بر هزینه شناژ قائم

1. قیمت میلگرد مصرفی

   • شناژ قائم معمولاً با ۴ تا ۸ عدد میلگرد آجدار سایز ۱۲ اجرا می شود.
   • میانگین مصرف میلگرد برای هر متر طول: حدود ۱۵ تا ۲۰ کیلوگرم
   • قیمت روز میلگرد ۱۲ آجدار (سال ۱۴۰۴): حدود ۳۵ تا ۴۲ هزار تومان به ازای هر کیلو

2. مصرف بتن و هزینه قالب بندی

   • حجم بتن برای هر متر طول با ابعاد ۲۵×۲۵ سانتی متر: حدود ۰.۰۶ متر مکعب
   • قیمت هر متر مکعب بتن: حدود ۸۰۰ هزار تا ۱.۲ میلیون تومان
   • قیمت بتن مصرفی هر متر شناژ: حدود ۵۰ تا ۷۰ هزار تومان
   • هزینه قالب بندی: بسته به محل اجرا و ارتفاع بین ۷۰ تا ۱۲۰ هزار تومان به ازای هر متر طول

3. هزینه اجرای آرماتوربندی و دستمزد

   • میانگین دستمزد آرماتوربندی هر متر شناژ قائم: ۷۰ تا ۱۰۰ هزار تومان
   • دستمزد بتن ریزی و ویبره: ۵۰ تا ۷۰ هزار تومان

برآورد تقریبی هزینه اجرای یک متر طول شناژ قائم (سال ۱۴۰۴)

نکته مهم: این قیمت ها به صورت تقریبی هستند و بسته به شرایط پروژه، محل اجرا، نوع میلگرد، برند بتن و نوسانات بازار ممکن است تغییر کنند.

اشتباه رایج در اجرای شناژ قائم

در یکی از پروژه های ساختمانی، عدم دقت در آرماتورگذاری شناژ قائم باعث شد میلگردها به درستی مهار نشوند و فاصله خاموت ها بیش از حد استاندارد باشد. نتیجه این شد که در زلزله، دیوارهای سازه دچار ترک های شدید شدند و ساختمان عملکرد مناسبی نداشت. این اشتباه نه تنها باعث خسارت مالی زیاد شد بلکه زمان بازسازی پروژه را به طور قابل توجهی افزایش داد.

درس مهم: اجرای دقیق شناژ قائم مطابق با استانداردها و نظارت مهندس ناظر، کلید موفقیت و افزایش ایمنی ساختمان است.

انتخاب هوشمندانه برای ساخت و ساز مطمئن

درک درست تفاوت ها و کاربردهای شناژ قائم و ستون، همراه با اجرای اصولی و استفاده از مصالح استاندارد مانند قالب بتن با کیفیت، تضمین کننده پایداری و ایمنی ساختمان شماست. با انتخاب تجهیزات و خدمات حرفه ای صنعت سازه، می توانید پروژه خود را با اطمینان، کیفیت بالا و به صرفه ترین هزینه به سرانجام برسانید و از سرمایه گذاری خود بیشترین بهره وری را کسب کنید. هم اکنون با ما تماس بگیرید تا با مشاوره تخصصی، شما را در مسیر ساخت و ساز موفق همراهی کنیم.